Kalibracja projektora - dlaczego jest niezbędna?

Kalibracja projektora w docelowym miejscu instalacji - dlaczego jest niezbędna?

 Poniższy artykuł powstał dzięki współpracy z największym w Polsce niezależnym portalem o tematyce HDTV - HDTVPolska.com, autora wielu obiektywnych testów telewizorów i projektorów i propagatora wiedzy o profesjonalnej kalibracji wyświetlaczy

.

Wielu użytkowników projektorów wysokiej klasy nie zdaje sobie sprawy z potęgi profesjonalnej kalibracji. Łatwo zadowolić się na pozór nieskazitelną jakością obrazu, jaki generują fabryczne ustawienia, tymczasem nie jest on nigdy stuprocentowym odwzorowaniem zamysłów twórców materiałów wyświetlanych przez nasz sprzęt. Niniejszym artykułem chcielibyśmy rozwinąć pojęcie kalibracji oraz zachęcić przyszłych posiadaczy projektorów JVC Reference Series do skorzystania z usługi, która pozwala wyciągnąć maksimum możliwości z zakupionego sprzętu.

Co to jest kalibracja i dlaczego jest tak istotna?

Kalibracja to zabieg precyzyjnego ustawienia projektora do wzorca, który używany jest w filmowych studiach montażowych. W efekcie otrzymujemy obraz najbliższy postaci, w jakiej chciał go nam zaprezentować autor. Dlaczego nabywca projektora powinien w ogóle zawracać sobie tym głowę?

Zacznijmy od początku. Każdy film ma nadany pewne cechy wyglądu, które mają za zadanie wzbudzać odpowiednie emocje i wprawiać w konkretny nastrój. Skrupulatnie pracuje na to sztab ludzi. Z tego właśnie powodu w profesjonalnym studio filmowym wszystkie wyświetlacze wyświetlają obraz dokładnie tak samo, według ściśle określonego wzorca. Nie ma zatem różnicy, czy reżyser siada do pracy w Warszawie czy w Krakowie, w Polsce czy w Hollywood. Normy wyświetlania obrazu są globalne. Oczywistym jest, że każdy autor ma inną wizję swojego filmu (tak jak każdy malarz czy rzeźbiarz), jednak pracuje na wyświetlaczu spełniającym te same normy. Jeżeli więc zdecydujemy się na kalibrację projektora, czyli na precyzyjne ustawienie do wzorca, to na każdym filmie będziemy widzieć oryginalną intencję autora.

Nawet jeśli jesteśmy zadowoleni z odwzorowania obrazu w swoim projektorze, nawet jeśli uznajemy go za naturalny i miły dla oka, to nadal nie znaczy to, że jesteśmy blisko najlepszej jego postaci – takiej, w jakiej widział go reżyser filmu. Często ujawnia się to wprost w specyficznych scenach, gdy wyświetlany jest np.: kolor skóry, błękit nieba czy kolor trawy. Widzimy, że odbiega on nieco od rzeczywistości, słowem: jest nienaturalny. Nie chodzi o to, żeby obraz był żywy, jaskrawy czy zwracający uwagę – ważne jest, żeby był prawdziwy.

 Dlaczego zatem po włączeniu projektora wysokiej klasy, bądź co bądź drogiego, nadal nie widzimy wzorcowego obrazu? Składa się na to kilka czynników: 

• Zacznijmy od tego, że egzemplarze tych samych wyświetlaczy nie są powtarzalne, a często może okazać się, że dosyć mocno się różnią. Różnice mogą wynikać zarówno z obiektywu (producent zastrzega 5% tolerancji), poziomu jasności projektora (to z kolei zależy od źródła światła), czy odwzorowania barw oraz balansu bieli. Chyba nie trzeba dodawać, że kalibracja każdej sztuki wiązałaby się z dość znacznymi nakładami finansowymi. Zastosowanie bardziej powtarzalnych komponentów również generowałoby koszty (chociaż w przypadku JVC Reference Series mamy do czynienia z większą powtarzalnością w najwyższych modelach, dzięki selekcjonowaniu komponentów i indywidualnym testom). Wydaje się być oczywistym, że w czasach redukcji kosztów, a także biorąc pod uwagę fakt, że kalibracja w dalszym ciągu nie jest doceniana, producent nie zainwestuje dodatkowych środków w usługę, która nie przynosi poprawy parametrów na papierze.

• Ten sam obraz wygląda inaczej na tym samym projektorze w zależności od trybu obrazu, jaki wybierzemy w projektorze. Przykładowo w modelu JVC DLA-RS420 mamy do dyspozycji odpowiednio tryby: Cinema, Natural, Animation – każdy z nich inaczej interpretuje obraz. W praktyce tryby wyświetlania zaimplementowane w projektorach są zanegowaniem wiernego przekazu czyli tego, co widział reżyser. Pozwalają użytkownikowi zmieniać wygląd, ale nie dają odpowiedzi na fundamentalne pytanie – jak ten film faktycznie miał wyglądać? W przypadku wspomnianego modelu, kalibracja poprawi nam obraz w istotny sposób.

Dostępne preformatowane tryby wyświetlania obrazu w modelu JVC DLA-RS420

Warto tutaj dodać, że modele wyższe (DLA-RS500, DLA-RS520, DLA-RS620) z certyfikatami ISF i THX 3D mają dodatkowe tryby wyświetlania obrazu, w tym tryb THX, w którym interpretacja obrazu jest bardzo zbieżna z wzorcem i kalibrację należy traktować jako ostateczny szlif, kompensujący dodatkowy wpływ pozostałych elementów systemu projekcyjnego opisanych w poniższych punktach.

• Bardzo istotny wpływ na poziom odwzorowania barw ma nie tylko jakość wyświetlanego obrazu przez sam projektor, ale i inne elementy tworzące naszą salę projekcyjną. Przede wszystkim należy tu wymienić samo pomieszczenie: kolor ścian, odległość jasnych elementów od ekranu projekcyjnego, także umiejscowienie i poziom oświetlenia. Jak wiadomo ekran świeci światłem odbitym i to niestety nie tylko z projektora, ale i niepożądanym światłem włączonym podczas seansu oraz odbitym od ścian, jasnych elementów itd. Wszystko to ma wpływ na ostateczną jakość obrazu i powinno być maksymalnie skompensowane podczas kalibracji. Sama powierzchnia projekcyjna również wprowadza „swoje” ustawienia do obrazu (może mieć kolor biały, szary lub czarny, różni się kątem patrzenia, zdarzają się przesunięcia koloru w balansie bieli itp.

Wpływ oświetlenia zewnętrznego na ekran (prawa górna strona ekranu)

• Czynnikiem w dużym stopniu wpływającym na brak wzorcowego obraz są też błędy w konfiguracji toru wideo poza projektorem. Urządzenia peryferyjne takie jak odtwarzacze blu-ray i amplitunery mogą wprowadzać znaczne zmiany w odwzorowaniu barw, przycinać detale w czerniach czy ingerować w inne elementy charakterystyki obrazu. Kalibracja wychwytuje i naprawia te błędy.

Profesjonalna kalibracja ma na celu wyciągnięcie optimum możliwości z projektora w miejscu instalacji. Dzięki niej możemy znacznie poprawić obraz i zbliżyć je do wzorców, z których korzystają studia filmowe. To ogromna korzyść, zyskujemy bowiem wiele przy znikomym koszcie, jaki musimy dodatkowo ponieść w stosunku do ceny projektora JVC.

Jak wykonuje się kalibrację?

Proces kalibracji wykonuje się przyrządami pomiarowymi, bo tylko tak można ustawić odpowiednio barwy i inne walory obrazu. Potrzebujemy więc kolorymetr do odczytywania parametrów obrazu na ekranie oraz komputer wraz ze specjalnym oprogramowaniem który nam te odczyty pokaże. Potrzebujemy także spektrometru do określenia widma podświetlenia (czyli rozkładu fal elektromagnetycznych), w jakich pracuje dany wyświetlacz a następnie odpowiedniego ustawienia tego rozkładu w kolorymetrze. I wreszcie potrzebujemy generator obrazu, który wyświetli referencyjne plansze kontrolne bez żadnych przekłamań

Błędne jest twierdzenie, że można to zrobić „na oko”, ponieważ nie wiemy jak powinien wyglądać obraz studyjny i czy to, co ustawiliśmy jest słuszne (nawet jeśli wydaje się atrakcyjne wizualnie). Gołym okiem można ustawić tylko bardzo podstawowe parametry, np. kontrast, jasność. Nie ma jednak możliwości skonfigurowania bez pomiaru np. odcienia bieli D65, gammy czy parametrów gamutu. Nawet ocena odległości bez miarki jest prawie niemożliwa, a przecież pomiar kolorów jest jeszcze bardziej złożony.

Naturalne środowisko pracy profesjonalisty ds. kalibracji :)

Z pomiarów wyznaczane są charakterystyki obrazu, dzięki którym technik wie jakie korekty wprowadzić do wyświetlacza.

Odczyt gammy i balansu bieli oraz barw w projektorze JVC przed kalibracją

Źródło: HDTVPolska.com

Pojawia się pytanie: jak dobre będą efekty kalibracji? Otóż skala zmian zależy od tego, w jakich ustawieniach pracuje obecnie projektor, który model zakupiliśmy oraz w jakim systemie projekcyjnym pracuje, a także do jakich ustawień się przyzwyczailiśmy i na ile daleko są one od wystandaryzowanych norm. Z reguły różnice są duże i robią wrażenie nawet na laikach. Choć różnic nie da się pokazać na monitorze komputera, to specjaliści posiadają narzędzie do wizualizacji stopnia zmian względem różnych trybów. Pokazuje ono dobrze na co można liczyć, jednak nie można odbierać go dosłownie. Poniżej przykładowy kadr z filmu w różnych trybach wyświetlania obrazu w projektorze Reference Series DLA-RS420 po kalibracji wykonanej przez Macieja Kopera (SkalibrujTV.pl). Tryb skalibrowany ma nazwę "Kalibracja".